Uncategorized

Το Παιχνίδι Απελευθερώνει τη Δημιουργικότητα

Το παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό σύμφωνα με τον Σαίξπηρ, ο οποίος χρησιμοποίησε το ουσιαστικό «παιχνίδι» αναφερόμενος στα θεατρικά δρώμενα. Όμως, αυτό που έχει σημασία για τα μικρά παιδιά είναι η λέξη στη ρηματική της μορφή, δηλαδή το ρήμα «παίζω». Σύντομα, η ζωή αρχίζει να μοιάζει με θεατρικό έργο ή κινηματογραφική ταινία. Όμως, τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα παιδιά δεν είναι μόνο ηθοποιοί αλλά και συγγραφείς. Ονειρεύονται τις δικές τους μικρές ιστορίες, τις σκηνοθετούν και πρωταγωνιστούν σε αυτές. Με αυτό τον τρόπο, εξωτερικεύουν τη φαντασία τους και εκφράζουν τη δημιουργικότητά τους. Ταξιδεύουν έξω από τη σωματική τους υπόσταση και γίνονται αστροναύτες, μαμάδες, καουμπόηδες ή δίνουν παραστάσεις στο τσίρκο και υποδύονται κάθε άλλο ρόλο με τον οποίο ήρθαν σε επαφή μέσω των καθημερινών βιωμάτων τους.

Δεν ξέρω αν έχετε παρακολουθήσει ποτέ όσα διαδραματίζονται στους παιδικούς σταθμούς. Ο Γιαννάκης με έναν πύραυλο-παιχνίδι στα χέρια και ένα χάρτινο κράνος στο κεφάλι τρέχει μέσα στην τάξη φωνάζοντας, «Είμαι αστροναύτης και πετάω στο διάστημα.» Αν ένας ενήλικας ρωτούσε το τετράχρονο παιδί τι είναι ο αστροναύτης, εκείνο πιθανόν να του απαντούσε ότι είναι ο διαστημάνθρωπος. Αν ο ενήλικας τον ρωτούσε τι είναι το διάστημα, ο Κέβιν ίσως απαντούσε ότι είναι ο ουρανός. Ίσως πάλι και να απομακρυνόταν βρίσκοντας ανόητη την ερώτηση για να συνεχίσει το ταξίδι του σε ένα φανταστικό διάστημα. Αυτό το είδος του «θεατρικού έργου» διαδραματίζεται δεκάδες φορές καθημερινά σε αναρίθμητα σπίτια και παιδικούς σταθμούς. Πρόκειται για στιγμές τις οποίες πρέπει να εκτιμούν και να απολαμβάνουν οι ενήλικες που τις παρακολουθούν, όπως άλλωστε και τα ίδια τα παιδιά. Το παιχνίδι πρέπει να είναι απολαυστικό, ειδάλλως δεν είναι παιχνίδι.

Όπως οι ηθοποιοί χρειάζονται διάφορα αντικείμενα που θα τους διεγείρουν τη φαντασία, έτσι και τα μικρά παιδιά χρειάζονται παιχνίδια και άλλα αντικείμενα τα οποία τους επιτρέπουν να εκφράσουν τη φαντασία τους. Ανέκαθεν οι ενήλικες αναγνώριζαν αυτή την ανάγκη των παιδιών και ανταποκρίνονταν προσφέροντάς τους τα σχετικά αντικείμενα-παιχνίδια. Η χρησιμότητα των αντικειμένων στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας εξηγεί την επιτυχία πολλών παιχνιδιών που υπάρχουν εδώ και αιώνες, π.χ. κούκλες, αυτοκινητάκια, κουζινικά, τουβλάκια, στρατιωτάκια και τρενάκια. Έχει πάντα ενδιαφέρον να βλέπει κανείς με ποιον τρόπο τα μικρά παιδιά συνδυάζουν την πραγματικότητα με τη φαντασία τους καθώς παίζουν. Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα είναι οι αμέτρητες φορές που τα παιδιά προσποιούνται ότι πίνουν το τσάι ή τον καφέ τους. Προσποιούνται ότι ρουφάνε τον καφέ τους και ίσως ανοίξουν μια φανταστική βρύση από όπου θα τρέξει το φανταστικό νερό. Ωστόσο, σπάνια θα ξεκινήσουν αυτή την ιστορία χωρίς να έχουν φλιτζάνια (ή κάποιο άλλο αντικείμενο από την πραγματικότητα που επεξεργάζονται) ως σημείο αφετηρίας. Επομένως, τα αντικείμενα είναι πολύ σημαντικά.

Το παραπάνω παράδειγμα παρουσιάζει την ενσωμάτωση του παιχνιδιού φαντασίας και προσποίησης στο κοινωνικό περιβάλλον. Ωστόσο, τα παιδιά μερικές φορές χρησιμοποιούν αυτό το είδος παιχνιδιού – το οποίο συχνά αποκαλείται μίμησης – με ένα τρόπο που τους επιτρέπει να εκφράσουν συναισθήματα τα οποία είτε δεν γνωρίζουν ακριβώς πώς να εκφράσουν, είτε πιθανόν φοβούνται να εκφράσουν. Για παράδειγμα, η Άννα ίσως αρχίσει να δίνει ξύλο στην αγαπημένη της κούκλα λέγοντάς της ότι είναι κακό κορίτσι και ότι δεν την αγαπάει. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η Μάρθα μιμείται τη μητέρα της. Ίσως σημαίνει ότι ανησυχεί για κάτι που έκανε και φοβάται μήπως τιμωρηθεί. Εκφράζει τα συναισθήματά της μέσω αυτής της μικρής φανταστικής ιστορίας που έπλασε.

Οι γονείς πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να ενθαρρύνουν το παιχνίδι δημιουργικότητας και φαντασίας των παιδιών τους. Για να το κάνουν αυτό, πρέπει να προσφέρουν στα παιδιά τους εμπειρίες που θα τους δημιουργήσουν σκέψεις και συναισθηματικές αντιδράσεις. Το παιχνίδι προσποίησης του Γιαννάκη ίσως έχει τις ρίζες του σε μια ιστορία που του διάβασαν ή σε μια ταινία που είδε. Προφανώς, ακόμα δεν κατανοεί απόλυτα όλα όσα συμβαίνουν όταν ένας πύραυλος εκτοξεύεται στο διάστημα. Ωστόσο, μέσα από το παιχνίδι του, αφομοιώνει το γεγονός και βάζει τη δική του μοναδική σφραγίδα σε όσα συμβαίνουν. Βασίζει το φανταστικό παιχνίδι του σε όσα γνωρίζει, αναπτύσσοντας και διευρύνοντας τα γεγονότα. Το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι με αυτό τον τρόπο περνάει υπέροχα. Αυτή, άλλωστε, είναι και η σημασία του παιχνιδιού.

Δρ. Bettye M. Caldwell

Ph.D.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *